Verslag: Rondetafelgesprek gemeenteraad over wijkinitiatieven

Zwolle – Maandagavond 22 mei 2023 was de Zwolse gemeenteraad bijeen om te spreken over wijkinitiatieven met betrekking tot de warmtetransitie. De raadsleden waren te gast in het gebouw van Stichting Focus aan de Zerboldtstraat.

Naast de woordvoerders van de verschillende fracties waren er woordvoerders van 50 Tinten Groen Assendorp en WijBedrijf Dieze, ambtenaren en Iemand van de leerorganisatie Studio Vers Bestuur. Deze woordvoerders kregen allemaal de kans om een presentatie te houden.

Studio Vers Bestuur, hier gerepresenteerd door de heer Van Damme, is een organisatie die advies geeft in de provincie over hoe goed bestuur er uit zou moeten zien in een veranderende wereld. Dan gaat het om dingen als leiderschapsvormen (consultatief, participatief etcetera tot aan samenwerkend en faciliterend), en de eigenschappen van de mensen waarvoor wordt gewerkt, zoals verantwoordelijk, plichtsgetrouw of pragmatisch.

Warmtenet en vergroening

Voor 50 Tinten Groen Assendorp verzorgde Kirsten Notten de presentatie. Zij is een expert op het gebied van verduurzamen. In Assendorp streeft men naar het aanleggen van een warmtenet, maar ook naar vergroening. Daarvoor gaat deze organisatie bij de mensen langs om de geesten warm te maken, en iedereen mag meedoen als lid van de wijkcoöperatie om dit te realiseren. Van de gemeente wil zij graag commitment om te helpen met de realisatie. Bijvoorbeeld om kaders mee te geven en het besluit te bekrachtigen, maar ook om opdrachten mee te geven en in de rol te gaan staan. Financieel zou de gemeente ook beter kunnen organiseren.

Koen Weylingh gaf een presentatie van WijBedrijf Dieze. Daarin maakte hij duidelijk dat Dieze een oude, naoorlogse wijk is die met haast uit de grond is gestampt en waar bijna alles aan vervanging toe is. Denk dan aan riolering, gas, elektra en bestrating. Ongeveer de helft van de huizen is in bezit van een woningbouwcorporatie, de andere helft particulier. De eerste woningen zijn verduurzaamd, de laatste soort niet. En daar ligt ook het probleem. Voor een succesvolle implementatie van een warmtenet daar is continuïteit nodig, en dat hoopt het WijBedrijf te vinden door hulp van de gemeente. Belangrijk om de particulieren mee te krijgen in de transitie is dat zij niet meer kosten hebben, keuzevrijheid hebben, dat er geen investeringen nodig zijn, dat er voldoende ruimte is, dat het organisatorisch lukt en dat er geen economische belemmeringen zijn.

Hoe werkt een coöperatie

Na de presentaties kregen de woordvoerders van de Zwolse fracties de gelegenheid om vragen te stellen aan de wijkinitiatieven. Het eerste deel van de vragen ging over de vorm coöperatie en wat dat doet. Dan ging het bijvoorbeeld over hoe zij ervoor zorgen dat 70% van de mensen mee gaat doen (GL) (dat is voorwaarde voor slagen), of wie dan de eigenaar is van de coöperatie (CDA). Ook ging het erover hoe het dan gaat met de mensen die geen lid willen worden (VVD) of hoe het een publieke taak zou kunnen worden (SP). Swollwacht was vooral bang dat er miljoenen over de balk gesmeten zullen worden wanneer het proces faalt, en de ChristenUnie vroeg zich af hoeveel mensen moeten meedoen om überhaupt het geheel te kunnen bekostigen.

De tweede reeks vragen ging over de rol van de gemeenteraad. Volt vroeg zich af welke uitdagingen er zijn, en of er ook wederkerigheid is in de betrekkingen. D66 wil weten wanneer de gemeenteraad aan zet is als het warmteplan er ligt.

De antwoorden

Het gaat om een groeiend en lerend proces, waarbij men verwacht dat er steeds meer mensen zich aansluiten. Eerst bijvoorbeeld de ‘Early Adapters’ en later de rest. Het proces wordt bekostigd uit de opbrengsten van het warmtenet en de grootste financiële post is de aanleg, niet het proces. Eerdere ervaringen zijn positief. De leden van de coöperatie zijn ook de baas, en er worden geen beslissingen genomen zonder hen te consulteren. Het is ten alle tijden mogelijk om tijdens het proces in te stappen. Maar mensen die niet lid zijn hebben geen zeggenschap. Het warmtenet is geen klassiek bedrijf met marktwerking. Omdat het een coöperatie is, worden veel kosten bespaard. Bedrijf met marktwerking kost wel drie of vier keer zo veel.