Zevenenveertig seconden, dan is ie vol

Zwolle – “Een half jaar.? Nee, een paar weken?  Vijf minuten dan…?”  Het waren de antwoorden die de bijna 400 geïnteresseerde bezoekers van de Cele-lezing riepen naar professor Maarten Steinbuch. Het verlossende antwoord was: “Slechts zevenenveertig seconden!!” Zo kort duurt het voordat het PEC-Stadion tot de nok toe gevuld staat met water. Dan moet wel iedere voorgaande seconde het aantal druppels verdubbelen. Steinbuch bracht het amusante voorbeeld als vergelijking met de exponentiële groei in de rekenkracht van computers.

Humor, een spervuur aan onderwerpen, zijpaden, foto’s, filmpjes én een knuffeldinosaurus. Zie hier de elementen waaraan de bezoekers – inclusief de nieuwe burgemeester Peter Snijders – werden blootgesteld. Maarten Steinbuch – ooit betrokken bij ASML, de grootste chipleverancier ter wereld – wist anderhalf uur de Grote Kerk te amuseren met zijn kijk op de voortschrijdende techniek en wat dat voor ons als mens betekent of nog gaat betekenen.

Een Robot als vriend?

Het thema van de lezing was ‘Een robot als vriend?’ Maar die vraag riep eigenlijk alleen maar nieuwe vragen op. Kun je verliefd worden op een robot?, bijvoorbeeld (het antwoord is: Ja, dat kan zeker). Maar ook hoe zit het dan met de ethiek? Als computers zo knap worden dat ze emoties kunnen lezen en daar met de juiste reacties op reageren – en dat kunnen ze eigenlijk nu al – hoe zit het dan met gevoelens, met ethische vragen. Mensen hebben daar een speciale antenne voor ontwikkeld. Maar als de techniek die antenne niet heeft, en wel de mogelijkheid om gepast of gewenst gedrag te vertonen, wat is dan de consequentie?
Niet voor niets moeten alle huidige TU studenten in Eindhoven ook een minor ‘Ethiek’ volgen.

Een meisje vroeg tijdens één van mijn kindercollege’s ooit: “Professor, als ik verliefd kan worden op een robot, kan hij dan ook verliefd worden op mij?” Mijn antwoord toen was: “Hij kan wel doen alsof (heel goed zelfs).” Maar ondertussen denk ik eigenlijk dat het antwoord ooit een simpel ‘JA, dat kan’ moet zijn. Maarten Steinbuch, over voortschrijdende kunstmatige intelligentie en de inzichten daarin.

Exponentiële groei

De vraagstukken die worden opgeroepen, hebben alles te maken met de exponentiële groei die de rekenkracht van computers doormaken. Mede door de ontwikkelingen bij ASML en de Technische Universiteiten in Nederland zijn de mogelijkheden voor techniek eindeloos. Computers worden iedere 18 maanden, twee keer zo slim. Met als bijzondere uitwerking dat kennis straks niets meer waard is. Het vinden van de juiste kennis en die kunnen toepassen wordt tegelijkertijd steeds meer waard.

Als voorbeeld keek Steinbuch naar de Iphone 11 in zijn hand. “Over een aantal jaar zal een computer van deze grootte, net zoveel kennis hebben als alle 9 miljard mensen die dan op de aarde leven.”  Die gedachte kan natuurlijk beangstigend zijn, Steinbuch is echter optimistisch. “Die ongekende rekenkracht gaat ons helpen heel veel van de huidige problemen op te lossen.”

Opdracht aan Zwolle

Aan het eind gaf de professor nog een tip mee aan het publiek en vooral burgemeester Snijders, die zijn eerste Celelezing meemaakte.  “Wees trots op jezelf, Zorg ervoor dat je op TV komt. Vier je successen. Laat zien wat voor mooie dingen je hier in de Regio doet.”  Die oproep was niet aan dovemansoren gericht. Burgemeester Snijders nam hem ter harte hoewel hij er ook op wees dat we al heel trots zijn op wat er in Zwolle allemaal gebeurt. Bijvoorbeeld door in Amerika voor een publiek van 20.000 personen te vertellen over het project Senshagen. Ook ging hij in op de ethische vraagstukken. “We moeten bij de technische mogelijkheden altijd ook kijken naar de menselijke maat en de sociale wenselijkheid van de toepassingen.”