‘Teveel bestrijdingsmiddelen in natuur- en drinkwatergebieden door verzaken overheid’
Onderzoek Natuur & Milieu
De Nederlandse overheid treedt te weinig op tegen het gebruik van giftige bestrijdingsmiddelen in drinkwater- en natuurgebieden. Hierdoor bevat een derde van de drinkwatergebieden meer bestrijdingsmiddelen dan de norm. Drinkwater dreigt hiermee duurder te worden en de natuur wordt geschaad.
Dit blijkt uit onderzoek van Natuur & Milieu, dat ervoor pleit dat de Rijksoverheid de regie pakt om dit probleem op te lossen en alleen nog biologische landbouw toe te staan in kwetsbare gebieden.
´Chemische bestrijdingsmiddelen horen niet thuis in drinkwater- en natuurgebieden. Het is onacceptabel dat een basisbehoefte als drinkwater duurder kan worden omdat de overheid verzaakt. Drinkwater- en natuurgebieden verdienen de hoogste bescherming,’ stelt Rob van Tilburg, directeur programma’s bij Natuur & Milieu. ‘Met de natuur gaat het ook niet goed: insecten sterven en bestrijdingsmiddelen worden aangewezen als een belangrijke oorzaak.’
Klacht ingediend
Europa verplicht landen om het gebruik van bestrijdingsmiddelen in grondwaterbeschermingsgebieden (voor drinkwaterwinning) en de beschermde Natura 2000-gebieden te stoppen of te minimaliseren. Provincies zijn nu hoofdverantwoordelijk voor de bescherming van deze gebieden, maar staan het gebruik van veel, vaak zeer giftige, bestrijdingsmiddelen toch toe. Dit is zorgelijk omdat zich in deze gebieden veel teelten bevinden, waarbij vaak intensief wordt gespoten, zoals aardappels, bloembollen en peren. Met als gevolg: er komen zeer giftige bestrijdingsmiddelen in deze kwetsbare gebieden, hoge kosten voor drinkwaterzuivering en schade aan de natuur. Omdat Nederland hiermee het Europees recht schendt heeft Natuur & Milieu een klacht ingediend bij Europa over het Nederlandse beleid.
Meest vervuild van Europa
Ook buiten deze kwetsbare gebieden doet Nederland te weinig om het water te beschermen. Passende bufferzones moeten er namelijk voor zorgen dat de bestrijdingsmiddelen bij het spuiten niet in de nabijgelegen sloot waaien of spoelen. Nederland heeft meestal bufferstroken van slechts 50 centimeter, maar om 70 tot 80% afspoeling naar water te verminderen moeten deze 15 tot 20 meter breed zijn. In maar liefst 53% van de gevallen bevat het Nederlandse oppervlaktewater te veel bestrijdingsmiddelen. Daarmee behoren de Nederlandse oppervlaktewateren tot de meest vervuilde wateren van Europa.
Natuur is de klos
In Natura 2000-gebieden geldt ook een plicht om bestrijdingsmiddelen te verbieden of minimaliseren, maar ook deze regels lapt Nederland aan zijn laars. Natuur & Milieu bestudeerde 42 provinciale natuurbeheerplannen van natuurgebieden waarin zich landbouw bevindt. Slechts 6 daarvan bevatten serieuze beperkingen. De meeste provincies beperken het agrarische gebruik van bestrijdingsmiddelen in deze kwetsbare natuurgebieden niet of nauwelijks.
Naar elkaar wijzen
De overheidsinstanties wijzen bij dit probleem vooral naar elkaar. Het Rijk meent dat provincies maatregelen kunnen treffen en provincies wijzen vaak juist weer naar het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Van Tilburg: ‘Niemand vindt zichzelf verantwoordelijk voor dit probleem. Onze natuur- en drinkwatergebieden zijn daarvan de dupe. Daarom roepen wij de Rijksoverheid op om scherpe, duidelijke normen te stellen en de verantwoordelijkheid hiervoor op zich te nemen. Deze taak moet weg bij de provincies maar centraal worden aangestuurd door de Rijksoverheid.’
Biologisch boeren
Natuur & Milieu pleit ervoor dat de Rijksoverheid alleen nog maar biologische boeren in kwetsbare gebieden toestaat. ‘Dit is een belangrijke knop om aan de te draaien. Biologische boeren gebruiken geen chemische bestrijdingsmiddelen. Ook hierom is het zo essentieel dat de Rijksoverheid regie neemt. Zij hebben de middelen om bestaande boeren in de gebieden te helpen omschakelen naar biologisch.’
