Gemeente Zwolle wil onafhankelijk worden van Russisch gas

Zwolle – De oorlog in Oekraïne en de maatregelen die in verschillend verband tegen Rusland genomen worden
maken dat gemeenten en andere instanties onderzoeken hoe zij om moeten gaan met lopende contracten met gasleverancier Gazprom Energy Ltd. Daarbij gaat het dus niet over de gasproducent Gazprom. Dit staat in een nota die wethouder Michiel van Willigen stuurt naar de gemeenteraad van Zwolle.

De te nemen maatregelen worden voornamelijk bepaald door de geopolitieke ontwikkelingen (oorlog) en de maatregelen die op EU – niveau in dat verband worden genomen. De afgelopen weken heeft de gemeente ondervonden dat de situatie per week kan veranderen.

Aanwijzingen van de Rijksoverheid

Op grond van het 5e EU-sanctiepakket (9 april 2022) zouden bestaande lopende contracten met Russische partijen die zijn afgesloten vóór 9 april 2022, voor 10 oktober 2022 zijn beëindigd. Dit is volgens het bericht van de minister van Klimaat en Energie die op 12 april jl. Tweede Kamervragen heeft beantwoord. Naar aanleiding daarvan heeft de VNG twee keer overleg met het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) gehad. Dit omdat het besluit gevolgen heeft voor gemeenten.

Zo zijn onder meer de haalbaarheid en uitvoerbaarheid voor gemeenten in het geding waar het gaat om de tijdige aanbesteding van nieuwe gasleverantie contracten. Daarbij speelt dat in het 5e EU-sanctiepakket niet
expliciet is opgenomen dat deze van toepassing is op gasleveranties. De termijn van 10 oktober is na de gesprekken tussen de VNG en EZK voor gasleveranties tot nu toe niet gewijzigd. Duidelijkheid over het bovenstaande is enerzijds nodig als juridische grond voor het opzeggen van het contract met Gazprom Energie Ltd. Anderzijds is die duidelijkheid nodig om op basis daarvan een beroep te kunnen doen op eventuele compensatie van schade voor boetes, schadeclaims en schadevergoedingen als gevolg van het ontbinden van contracten, zoals door EZK na vragen daarover is toegezegd.

Wie is Gazprom Energy Ltd.

Ook is de vraag of Gazprom Energy Ltd. nog een Russische partij is. Dit omdat de stemrechten van Gazprom Germania GmbH (een vennootschap die eigenaar is van Gazprom Energy Ltd.) thans in tijdelijk beheer bij de Duitse overheid zijn. Gazprom Germania is echter niet in Duits eigendom of genationaliseerd. Gazprom, zowel de moedermaatschappij gevestigd in de Russische Federatie als door Gazprom gecontroleerde dochters gevestigd in de EU of andere derde landen, is echter niet opgenomen als gesanctioneerde entiteit op de EU sanctielijst.

EZK heeft bij de beantwoording van vragen wel laten weten dat de kans zeer gering is dat Gazprom Energy Ltd. op de ontheffingslijst komt. Duidelijkheid hierover is eveneens nodig voor de juridische basis voor het opzeggen van het contract met Gazprom Energie Ltd. en om een beroep te kunnen doen op eventuele compensatie van
schade door het Rijk. Ook is vanuit de EU meer duidelijkheid nodig over de juridische status van Gazprom Energy Ltd. omdat op basis van de huidige Europese Aanbestedingsregels dit bedrijf bij een nieuwe aanbesteding nu nog niet van deelname kan worden uitgesloten.

Stappen

Zwolle zal in stappen afscheid nemen van het Russisch gas. De eerste stap is ontbinden van het huidige contract met Gazprom Energy Ltd. Daarmee is (nu) nog niet gegarandeerd dat wij geen Russisch gas afnemen. Wanneer je het hebt over de beëindiging van het contract voor de gasleverantie is daar automatisch aan verbonden dat een nieuw contract moet worden aanbesteed. De consequenties van een beëindiging van een lopend contract en de aanbesteding van een nieuw contract worden bepaald door het moment waarop zij moeten zijn gerealiseerd.

Het dit jaar beëindigen van het leveringscontract zal naar verwachting leiden tot een juridische procedure, waarbij Gazprom Energy Ltd. schadeloosstelling zal eisen. Daarnaast zullen de kosten van de levering van gas voor de rest van 2022 en heel 2023 ook betaald moeten worden. Zoals hierboven al is aangegeven is er sprake van compensatie van bepaalde kosten door het Rijk. Hierover is nog geen concrete informatie beschikbaar. Wel is duidelijk dat het niet gaat om de compensatie van kosten en meerkosten voor de levering van gas.

Greenchoice, de huidige leverancier van elektriciteit, heeft aangegeven de deelnemers van het Zwols energiecollectief als klant voor de levering gas te accepteren. Het risico bestaat dat er geen inschrijvingen komen
en dat Zwolle zonder gas komt te zitten, omdat het moeilijk is om op zo korte termijn een normale aanbestedingsprocedure aan te gaan. Daarom komt er een speciale procedure.