Dodenherdenking Zwolle: ‘Niet wegkijken als specifieke groepen in onze samenleving worden uitgesloten of worden gekwetst.’

Zwolle – Burgemeester Peter Snijders sprak tijdens de dodenherdenking in Zwolle op 4 mei 2024 over het voorbijgaan van de tijd en het belang van herinneren. Hij benadrukte dat oorlogstrauma’s blijven, zelfs na vele jaren. Hij herdacht in zijn speech niet alleen de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, maar ook die van hedendaagse conflicten, en riep op tot respect voor vrijheid, democratie en inclusiviteit. Hij riep op tot een respectvolle omgang met elkaar. “Niet wegkijken als specifieke groepen in onze samenleving worden uitgesloten of worden gekwetst. Net zoals de mensen die we vandaag herdenken dat hebben gedaan.  Wees gewoon mens onder de mens.”

Audio: speech burgemeester Peter Snijders

Tekst overdenking

Uitgesproken door burgemeester Peter Snijder van Zwolle op 4 mei 2024 tijdens de Dodenherdenking in het Ter Perlkwijkpark.

Vier mei, er is zomaar weer een jaar voorbij. De Tweede Wereldoorlog is weer een jaar langer geleden, 79 jaar. Hij glipt uit onze gedachten als we niet oppassen. Van de mensen die ooggetuige waren, zijn van een generatie die zo goed als verdwenen is. Ook de kinderen van toen hebben inmiddels een respectabele leeftijd bereikt. Zij leven met de oorlog, ook toen die oorlog al lang voorbij was.

Leven met de oorlog, dat wordt niet minder als mensen ouder worden

Leven met de oorlog, dat wordt niet minder als mensen ouder worden. Dat geldt allereerst voor onze veteranen. Maar ik hoor het ook van de honderdjarigen die ik mag bezoeken. En ik zag het bij mijn eigen vader en moeder toen die nog leefden. Herinneringen aan toen gaan meer leven naarmate het leven vordert. Wat mij opvalt is dat mensen die gevochten hebben, veteranen van toen en van nu, eigenlijk altijd wel een posttraumatische stressstoornis oplopen. Oorlog laat zich niet wegdrukken. Je vergeet het nooit. En het laat bijna altijd littekens achter.

We gedenken vandaag de doden van toen, maar ook die van nu. Want er is oorlog gaande in de wereld. Oekraïne, een hevige strijd die zo dichtbij al veel te lang duurt. En die uitgevochten wordt ten koste van vele mensenlevens. Maar ook andere oorlogen, zoals in Syrië, Sudan, eist zijn tol. En we denken natuurlijk aan de slachtoffers in het conflict tussen de staat Israël en Hamas. Een conflict waarbij vele duizenden onschuldige burgers, waaronder veel kinderen, omgekomen zijn. En we weten dat de jonge mensen die nu in Oekraïne, Sudan of de Gaza-strook in Israël, vreselijk oorlogsgeweld meemaken. Als militair of als burger. Over 60, 70 of 80 jaar zij nog steeds leven met die oorlog en die trauma’s.

We bedanken over de vrijheid aan diegenen die voor ons vochten, tegen de bezetting.

Vandaag, op 4 mei, staan we stil bij de offers die toen, ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, gebracht zijn voor onze vrijheid. Dat we elkaar in vrijheid en in verbondenheid kunnen ontmoeten, verhalen kunnen delen, kunnen herdenken. Ja, dat is een groot goed. We bedanken over de vrijheid aan diegenen die voor ons vochten, tegen de bezetting. En vandaag herdenken we alle mensen, zowel burgers als militairen, die waar ook ter wereld, zijn omgekomen sinds het uitbreken van die Tweede Wereldoorlog. In oorlog situaties en tijdens tweede vredesmissies.

En we doen dat hier in het Ter Pelkwijkpark. Maar ook op de begraafplaatsen van Kranenburg en Bergklooster, waar sinds vorig jaar een speciaal gedenkteken staat voor de oorlogsslachtoffers die daar begraven zijn. Daar hebben we vandaag ook bloemen gelegd. En we staan stil bij de Holocaust. De vervolging van miljoenen joden door de naties.

Jehova’s getuigen, Roma, Sinti, homoseksuelen, gehandicapten, geesteszieken en vrijmetselaars

Naast de joden die het zwaarst getroffen zijn, zijn er ook andere vergeten groepen, zoals we dat noemen. Want vergeten zijn ze niet. Jehova’s getuigen, Roma, Sinti, homoseksuelen, gehandicapten, geesteszieken en vrijmetselaars. En daarnaast denken we met groot respect aan de mensen die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben verzet tegen ongelijkheid en tegen onderdrukking. Aan de mensen die hun eigen leven in de waagschaal stelden om anderen te helpen.

Moeder en zoons Tensen kregen dit jaar voor hun inzet postuum de hoogste Israëlische onderscheiding toegekend de Yad Vashem.

Willem Jan en Jaap Tensen

Zoals bijvoorbeeld de familie Tensen. Mevrouw Pietertje Tensen nam in 1944 een Joodse onderduiker in huis. En toen het verzet hier in Zwolle een spoorlijn saboteerde, besloot de bezetter tot een vergeldingsactie. Zeven mannen werden gefusilleerd aan de Haarsterveerweg. Onder die Willem Jan en Jaap Tensen. Twee zoons van Pietertje Tensen. Zij moesten het bieden van hulp aan de Joodse onderduikers bekopen met de dood. Moeder en zoons Tensen kregen dit jaar voor hun inzet postuum de hoogste Israëlische onderscheiding toegekend de Yad Vashem. Deze en andere verhalen vertellen we verder. Hoe tragisch de afloop soms ook was, ze geven ons hoop. Ze geven ons vertrouwen in de goedheid van mensen. We staan vandaag stil bij onze doden. We herdenken hen in verbondenheid.

Laten we niet bij het denken blijven. Laten wij verantwoordelijkheid nemen voor onze omgeving. Voor onze vrijheid. Voor onze democratie. En laten we ons bewust zijn van het gevaar van niet inclusief denken en handelen. Als je er anders uitziet en andere gewoontes hebt, kun je gemakkelijk uitgestoken worden.

Vrijheid is betrekkelijk

Ik heb helaas niet de illusie dat zoiets nooit meer zal gebeuren. Vrijheid is betrekkelijk. Dart ervaren we, nu het gevaar zo dichtbij is, en dat de verdeeldheid, die het conflict tussen Israël en de Hamas zaait, ook in onze samenleving voelbaar is. Laten we elkaars opvattingen respecteren. Hoe verschillend die ook mogen zijn. En vandaag, samen met respect voor de geschiedenis, doden herdenken.

Respectvolle omgang

En laten ons ook uitspreken voor een respectvolle omgang met elkaar. En niet wegkijken als specifieke groepen in onze samenleving worden uitgesloten of worden gekwetst. Net zoals de mensen die we vandaag herdenken dat hebben gedaan. Je hoeft geen herdenker te zijn om dat te doen. Wees gewoon mens onder de mens.